Hệ thống phân cấp nhu cầu của Abraham Maslow là một trong những lý thuyết nổi tiếng nhất về động lực. Học thuyết Maslow cho rằng hành động của chúng ta được thúc đẩy bởi những nhu cầu sinh lý và tâm lý nhất định, tiến triển từ cơ bản đến phức tạp.
Mặc dù đã khá phổ biến trong nhiều lĩnh vực hiện nay nhưng vẫn không ít người chưa biết rõ về Tháp nhu cầu Maslow là gì, chính vì vậy, OKVIP đem đến những nội dung sau đây nhằm cung cấp cái nhìn cơ bản nhất về định nghĩa cũng như các ứng dụng của nó trong cuộc sống.
Tháp nhu cầu Maslow là gì?
Tháp nhu cầu Maslow (Maslow’s Hierarchy of Needs) là một mô hình nổi tiếng về động cơ và tâm lý của con người, được đặt theo tên của người đã đưa ra nghiên cứu và phát triển mô hình này – nhà tâm lý học Abraham Maslow, ông đã khám phá ra nó vào năm 1943 trong bài viết có tiêu đề “Lý thuyết về động lực của con người”, và một lần nữa trong cuốn sách tiếp theo của ông, “Động lực và tính cách”.
Tháp gồm năm tầng tương ứng với năm cấp độ nhu cầu của con người. Mỗi tầng của kim tự tháp phản ánh theo những mức độ phức tạp khác nhau, càng lên cao thì nhu cầu của con người càng cao hơn.
Ý nghĩa của kim tự tháp nhu cầu Maslow được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như quản trị nhân sự, quản trị kinh doanh, Marketing và cuộc sống. Kim tự tháp này lý giải các hành vi của con người mà ngay cả chính họ không ý thức được điều đó.
Cho ví dụ: Các doanh nghiệp bán hàng thực phẩm sẽ góp mặt trong nhu cầu đầu tiên. Các cửa hàng làm đẹp mở ra nhằm hướng đến nhu cầu được tôn trọng. Các trường Đại học, các viện nghiên cứu khoa học, là những nơi hướng đến nhu cầu của việc hiện thực lý tưởng bản thân.
Trong marketing, việc tìm hiểu về tháp nhu cầu maslow, có thể giúp bạn biết được các hành vi tiêu dùng và qua đó tập trung thực hiện một cách có hiệu quả.
5 cấp độ của tháp nhu cầu Maslow
Maslow tin rằng những nhu cầu này tương tự như bản năng và đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hành vi. Có 5 mức độ khác nhau trong hệ thống phân cấp nhu cầu của Maslow, bắt đầu từ mức thấp nhất được gọi là nhu cầu sinh lý và cao nhất là nhu cầu được thể hiện bản thân. Cụ thể như sau:
1. Nhu cầu sinh lý (Physiological needs)
Đây là những yêu cầu sinh học đối với sự tồn tại của con người, ví dụ như không khí, thức ăn, thức uống, nơi ở, quần áo, hơi ấm, tình dục và giấc ngủ.
Nếu những nhu cầu này không được thỏa mãn, cơ thể con người không thể hoạt động tối ưu. Maslow coi nhu cầu sinh lý là quan trọng nhất, tất cả các nhu cầu khác đều trở thành thứ yếu cho đến khi những nhu cầu này được đáp ứng.
2. Nhu cầu an toàn (Safety needs)
Một khi nhu cầu sinh lý của một cá nhân được thỏa mãn, nhu cầu về an ninh và an toàn trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Mọi người đều muốn trải nghiệm sự an ninh, trật tự, khả năng dự đoán và kiểm soát trong cuộc sống của họ. Gia đình và xã hội có thể đáp ứng những nhu cầu này (ví dụ như cảnh sát, trường học, doanh nghiệp và cơ sở chăm sóc y tế).
Ví dụ: an toàn về cảm xúc, an toàn tài chính (ví dụ: việc làm, phúc lợi xã hội), luật pháp và trật tự, ổn định xã hội, tài sản, sức khỏe và phúc lợi (ví dụ: an toàn trước tai nạn và thương tích).
3. Nhu cầu được giao lưu tình cảm, được thuộc về (Love and belongingness needs)
Sau khi nhu cầu sinh lý và khả năng an toàn đã được đáp ứng, mức độ thứ ba của nhu cầu con người là xã hội và liên quan đến cảm giác thân thuộc. Tính “thuộc về”, đề cập đến nhu cầu cảm xúc của con người đối với các mối quan hệ giữa các cá nhân, sự liên kết, kết nối và trở thành một phần của một nhóm người.
Ví dụ với nhu cầu về sự thân thuộc bao gồm tình bạn, sự thân thiết, tin cậy, quyền nhận và trao đi tình cảm.
4. Nhu cầu được kính trọng, quý mến (Esteem needs)
Là cấp độ thứ tư trong hệ thống phân cấp của Maslow và nó bao gồm giá trị bản thân, sự thành đạt và sự tôn trọng. Maslow đã phân loại nhu cầu về sự tôn trọng thành hai loại: (i) lòng tự trọng đối với bản thân (phẩm giá, thành tích, khả năng làm chủ, độc lập) và (ii) mong muốn về danh tiếng hoặc sự tôn trọng từ người khác (địa vị, sự uy tín).
Maslow chỉ ra rằng nhu cầu được tôn trọng hoặc danh tiếng là quan trọng nhất đối với con người, đặc biệt là với giới trẻ hiện nay.
5. Nhu cầu được thể hiện bản thân (Self-actualization needs)
Là cấp độ cao nhất trong tháp nhu cầu Maslow và cấp độ này đề cập đến việc thể hiện ra tiềm năng của một người, tự hoàn thiện bản thân, tìm kiếm sự phát triển cá nhân và trải nghiệm đỉnh cao. Maslow mô tả mức độ này là mong muốn hoàn thành mọi thứ và trở thành người giỏi nhất mà họ có thể làm.
Các cá nhân có thể nhận thức được hoặc tập trung vào nhu cầu này rất cụ thể. Ví dụ, một cá nhân có thể có mong muốn một cách mạnh mẽ để trở thành một người hay một bậc cha mẹ lý tưởng. Nói cách khác, mong muốn có thể được thể hiện về mặt kinh tế, học thuật hoặc trong thể thao. Đối với những người khác, nó có thể được thể hiện một cách sáng tạo, trong tranh, ảnh hoặc trong những sáng chế của bản thân họ.
Ưu và nhược điểm của tháp nhu cầu Maslow
1. Ưu điểm
Lý thuyết này cung cấp một bản tóm tắt hữu ích về nhu cầu của con người và có thể được sử dụng trong thiết kế sản phẩm, định vị sản phẩm hay định giá (ví dụ: nhu cầu về sức mạnh, trạng thái) và thiết kế của các cửa hàng bán lẻ.
Bên cạnh đó, nó cũng giúp các nhà tiếp thị tập trung lời kêu gọi quảng cáo của họ vào những nhu cầu cụ thể được chia sẻ bởi một phần lớn thị trường mục tiêu của họ.
2. Nhược điểm
Vấn đề chính đối với lý thuyết cấp bậc nhu cầu của Maslow là nó không thể được kiểm tra theo kinh nghiệm – không có cách nào để đo lường chính xác mức độ thỏa mãn của một nhu cầu trước khi nhu cầu ở cao hơn nó bắt đầu hoạt động.
Mô hình quá đơn giản:
- Cùng một sản phẩm hoặc dịch vụ có thể thỏa mãn nhiều nhu cầu cùng một lúc.
- Mô hình thiếu hỗ trợ thực nghiệm cho việc sắp xếp thứ tự các nhu cầu.
- Mô hình quá ràng buộc về văn hóa: nó không có giá trị đối với các nền văn hóa khác nhau và các giả định về hệ thống phân cấp nhu cầu có thể bị hạn chế đối với các nền văn hóa phương Tây.
Ứng dụng tháp nhu cầu Maslow trong cuộc sống
Trong cuộc sống, thang nhu cầu của Maslow có ảnh hưởng tích cực lên nhiều khía cạnh, không chỉ trong công việc mà với các mặt khác như tình cảm, trong giáo dục nó cũng hiện diện khiến ta có thể dễ dàng nhận ra.
1. Tháp nhu cầu Maslow trong công việc
Bằng cách đầu tư vào niềm hạnh phúc của nhân viên, một doanh nghiệp có thể tăng sự hài lòng khi thúc đẩy động lực trong họ, điều này sẽ có tác động hiệu quả đến năng suất công việc.
Điều quan trọng là nhân viên phải tự đánh giá xem họ có cảm thấy nhu cầu của mình đang được đáp ứng ở vị trí hiện tại hay không. Nhu cầu của bạn rất quan trọng và có giá trị, vì vậy hãy giữ chúng ở vị trí cao trong danh sách ưu tiên của mình.
Bạn cũng có thể tìm cách để tạo ra những thay đổi trong cuộc sống, trong nghề nghiệp của mình và tự tạo ra bầu không khí làm việc tích cực, hấp dẫn bản thân.
2. Tháp nhu cầu Maslow trong giáo dục
Tháp nhu cầu Maslow được tạo ra với mục đích tìm hiểu và phân tích động lực và nhu cầu của con người. Do đó, khi ứng dụng học thuyết này vào giáo dục có thể giúp cha mẹ hiểu được con cái. Từ đó, họ có thể đồng hành trong việc giáo dục, nuôi dưỡng và theo dõi quá trình trưởng thành của con. Tương ứng với mỗi cấp độ sẽ là nhu cầu khác nhau của con, trong đó:
- Nhu cầu thiết yếu: thay vì chiều chuộng, cha mẹ cần dạy con cách tự đáp ứng được những nhu cầu cơ bản. Khả năng sinh tồn của đứa trẻ vô tình bị tước mất nếu cứ ỷ lại vào gia đình.
- Nhu cầu được an toàn: nằm ở khía cạnh cả về tinh thần lẫn thể xác, con cái cần được dạy về cách tự chăm sóc và có ý thức bảo vệ bản thân.
- Nhu cầu hòa hợp: ngoài sự phát triển các mối quan hệ với người ngoài trong xã hội như bạn bè, đồng nghiệp; cha mẹ nên dạy cho con biết cách đối nhân xử thế và xây dựng niềm tin giữa mọi người.
- Nhu cầu được tôn trọng: mỗi cá nhân đều có những quan điểm, suy nghĩ riêng, mọi người đều phải biết tôn trọng lẫn nhau, bản thân cha mẹ cũng cần thể hiện sự tôn trọng của họ với con cái.
- Nhu cầu thể hiện bản thân: ở đây là lòng tự trọng hay mong muốn được khẳng định bản thân và đạt được những thành tựu, đóng góp ý nghĩa cho cuộc sống.
3. Tháp nhu cầu Maslow trong tình yêu
Một mô hình trong quản trị doanh nghiệp lại có thể ứng dụng trong cả tình yêu, tại sao không? Bản chất của tháp nhu cầu Maslow là nhằm phân tích con người, trong khi tình yêu là một hiện tượng xảy ra giữa người với người nên các nguyên lý của tháp vẫn có thể được áp dụng.
- Nhu cầu sinh học: xét ở khía cạnh này, con người cần đáp ứng được những nhu cầu trong đời sống cho bạn đời, đơn giản là bạn có một công việc ổn định để lo cho cuộc sống của cả hai và không dừng lại ở đó, bạn phải tìm cách để nâng cao chất lượng cuộc sống cho nửa kia của mình.
- Nhu cầu an toàn: bạn cần tạo được cảm giác an toàn cho đối phương khi ở bên cạnh bạn. Nó thể hiện khi bạn có thể mang lại cho họ một cuộc sống lành mạnh, an toàn.
- Nhu cầu xã hội: ai cũng đều mong muốn có được có những người bạn tâm giao, những người yêu quý mình thực sự. Tình yêu không phải là ngoại lệ, nếu đáp ứng được nhu cầu này bạn sẽ trở thành một người đáng tin cậy với nửa kia của mình.
- Nhu cầu được tôn trọng: mỗi cá nhân luôn cần được người khác tôn trọng về tiếng nói, danh dự và nhân phẩm của mình, đừng chỉ tập trung vào các yếu tố bên ngoài mà quên đi việc phải lắng nghe để chia sẻ, cho nửa kia cảm giác được tôn trọng.
- Nhu cầu được thể hiện bản thân: mỗi cá nhân đều có những thế mạnh của riêng mình, nếu bạn tìm cách góp ý, nhận xét tinh tế để giúp bạn đời của mình phát triển hơn, nhờ đó có thể giúp bạn chinh phục được trái tim của họ.
Lời kết
Nếu biết cách vận dụng tháp nhu cầu Maslow, bạn và mọi người xung quanh bạn có thể có một cuộc sống tốt đẹp hơn, khám phá được những tiềm năng trong mình cũng như nhìn thấy được khả năng đặc biệt của người khác, từ đó con người sẽ gắn kết, hòa hợp hơn. Đừng quên theo dõi OKVIP để tìm cho mình những cơ hội làm việc và đón đọc những bài viết hấp dẫn hơn nhé!
